Τοκετός – Εγκυμοσύνη

Η εγκυμοσύνη υπολογίζεται από την πρώτη μέρα της τελευταίας περιόδου και διαρκεί σαράντα εβδομάδες. Χωρίζεται σε τρία άνισα τρίμηνα. Το πρώτο τρίμηνο διαρκεί έως την δωδέκατη εβδομάδα. Το δεύτερο τρίμηνο διαρκεί από την δωδέκατη εβδομάδα έως την εικοστή τέταρτη.

Το τρίτο τρίμηνο που είναι και το μεγαλύτερο σε διάρκεια ξεκινά από την εικοστή τέταρτη εβδομάδα και διαρκεί έως τον τοκετό. Η πρώτη επίσκεψη γίνεται μετά την έκτη εβδομάδα, δηλαδή όταν έχουμε 15 ημέρες καθυστέρηση της περιόδου.

Ιστορικό

Στην πρώτη επίσκεψη θα ληφθεί ένα πλήρες και λεπτομερές ιστορικό. Θα ερωτηθείτε για κληρονομικές ασθένειες που μπορεί να υπάρχουν σε εσάς ή στον σύντροφό σας καθώς και τις οικογένειές σας. Για ασθένειες που έχετε περάσει στο παρελθόν ή πάσχετε, καθώς και φαρμακευτικές αγωγές που δίνονταν πριν την εγκυμοσύνη.

Θα ερωτηθείτε για την περίοδο, τη διάρκεια, τα προβλήματά της, την πρώτη επαφή, τους συντρόφους, τη συχνότητα των επαφών και για τυχόν σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα που πιθανόν έχετε περάσει στο παρελθόν. Για την αντισύλληψη που λαμβάνατε, για προηγούμενες εγκυμοσύνες ή διακοπές αυτών. Σε περίπτωση που δεν είναι η πρώτη εγκυμοσύνη θα ερωτηθείτε για τη διάρκεια της προηγούμενης εγκυμοσύνης ή των προηγούμενων, καθώς επίσης για την έκβαση και το βάρος των προηγούμενων παιδιών.

Φυσική Εξέταση

Σε κάθε επίσκεψη εξετάζονται τα άκρα για κιρσούς και πρηξίματα. Μια ελαφρά διόγκωση όσο προχωράει η εγκυμοσύνη είναι φυσιολογική, λόγω της κατακράτησης των υγρών, αλλά το υπερβολικό πρήξιμο είναι ένδειξη προεκλαμψίας στο τρίτο συνήθως τρίμηνο.  Επίσης θα γίνεται ψηλάφηση των μαστών για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν όγκοι, θα μετρηθεί το βάρος και η πίεση.

Γυναικολογική Εξέταση

Κατά τη γυναικολογική εξέταση θα γίνει επισκόπηση του κόλπου για να διαπιστωθούν τυχόν ανατομικές ανωμαλίες του κόλπου ή του τραχήλου. Η εξέταση γίνεται πάντα με τη δέουσα προσοχή λόγω της εγκυμοσύνης. Σε περίπτωση που δεν έχει γίνει τεστ ΠΑΠ για περισσότερο από ένα χρόνο θα γίνει το τεστ. Το τεστ ΠΑΠ είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για να ξέρουμε την κατάσταση του τραχήλου της μήτρας στην αρχή της εγκυμοσύνης, αφού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η μεγάλη αύξηση των ορμονών μπορεί να διαφοροποιήσει την κατάσταση του τραχήλου γρηγορότερα από το συνηθισμένο.

Μέτρηση βάρους

Στη πρώτη επίσκεψη θα καταγραφεί το βάρος της εγκύου, η οποία θα ζυγίζεται σε κάθε επίσκεψη για να ελεγχθεί αν συμβαδίζει με την εβδομάδα εγκυμοσύνης που διανύει. Η συνολική αύξηση βάρους πρέπει να είναι 9 – 12 κιλά σε όλη την εγκυμοσύνη.

Μια μικρή απώλεια βάρους κατά το πρώτο τρίμηνο είναι φυσιολογική, λόγω της πρωινής αδιαθεσίας και των εμετών (υπερέμεση κύησης). Από την άλλη πλευρά η μεγάλη αύξηση βάρους κατά την εγκυμοσύνη δημιουργεί έμβρυα μεγαλύτερα από το σωματότυπο της γυναίκας και δυσαναλογία κατά τον τοκετό. Η δυσαναλογία (μεγάλο έμβρυο σε σχέση με την λεκάνη της εγκύου) οδηγεί σε καισαρική τομή. Η μεγάλη αύξηση βάρους, επίσης ευθύνεται και για την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη στην εγκυμοσύνη, κατάσταση ιδιαίτερα επικίνδυνη.

Υπερηχογράφημα

Το πρώτο υπερηχογράφημα γίνεται στην πρώτη επίσκεψη. Θα διαπιστωθεί η θέση της εγκυμοσύνης (ενδομήτρια ή εξωμήτρια) καθώς και ο αριθμός των εμβρύων (ένα ή περισσότερα). Επίσης μετά τις 6 εβδομάδες μπορούμε στο διακολπικό υπερηχογράφημα να δούμε την καρδιά του εμβρύου που πάλλεται.

Θα μετρήσουμε το έμβρυο έτσι ώστε να καθορίσουμε την υπερηχογραφική ηλικία του και να καθορίσουμε την πιθανή ημερομηνία τοκετού.

Εξετάσεις

Στο πρώτο τρίμηνο θα γίνουν μια σειρά από αιματολογικές εξετάσεις που τα αποτελέσματα τους θα δώσουν χρήσιμες πληροφορίες όπως:

Γενική αίματος : Στη γενική αίματος ελέγχουμε τα βασικά χαρακτηριστικά του αίματος, όπως τα επίπεδα της αιμοσφαιρίνης (Hb), τα λευκά αιμοσφαίρια, τον αιματοκρίτη, τα αιμοπετάλια. Η αιμοσφαιρίνη είναι η βασική πρωτεΐνη που περιέχει σίδηρο και μεταφέρει το οξυγόνο στους ιστούς και το έμβρυο.

Τα χαμηλά επίπεδα αιμοσφαιρίνης σημαίνουν αναιμία. Θα πρέπει να εμπλουτίσετε το διαιτολόγιό σας με συμπληρώματα σιδήρου και τροφές πλούσιες σε σίδηρο. Τα λευκά αιμοσφαίρια αποτελούν μέρος του ανοσοποιητικού σύστηματος και σε περίπτωση αύξησής τους δείχνουν μόλυνση. Τα αιμοπετάλια δείχνουν την ικανότητα του αίματος να πήζει σε περίπτωση αιμορραγίας.

Γενική Ούρων : Στη γενική ούρων διαπιστώνουμε την κατάσταση των νεφρών, όργανα που υπερλειτουργούν κατά την εγκυμοσύνη. Ανεύρεση πολλών πυοσφαιρίων είναι ένδειξη ουρολοίμωξης, που είναι συχνότερη κατά την εγκυμοσύνη λόγω αύξησης των υγρών του κόλπου. Σε αυτή την περίπτωση θα γίνει καλλιέργεια ούρων για να διαπιστωθεί το μικρόβιο και να δοθεί η ανάλογη θεραπεία.

Αν εντοπισθεί σάκχαρο στα ούρα σε δύο συνεχόμενες εξετάσεις, αυτό είναι ένδειξη διαβήτη κύησης και θα πρέπει να κάνετε ειδική εξέταση αίματος για να ελεγχθούν οι τιμές της γλυκόζης στο αίμα.

Η παρουσία κετόνης στα ούρα υποδεικνύει διαταραχές στο μεταβολισμό και αποτελεί ένδειξη διαβήτη. Είναι η αιτία για τους κακοήθεις εμετούς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Σάκχαρο : Το σάκχαρο είναι αρκετά σημαντική εξέταση που μπορεί να διαπιστώσει ακόμα και από την αρχή της εγκυμοσύνης, διαβήτη κύησης που είναι συχνότερος σήμερα. Αν διαπιστωθεί αύξηση του σακχάρου στην αρχή της εγκυμοσύνης, τότε θα γίνεται συχνή εξέταση.

Ομάδα αίματος και ρέζους : Οι εξετάσεις θα αναδείξουν την ομάδα αίματος και τον παράγοντα ρέζους. Η ομάδα είναι σημαντική σε περίπτωση μετάγγισης. Ο παράγων ρέζους είναι πιο σημαντικός στην εγκυμοσύνη, είναι πρωτεΐνη που όταν βρίσκεται πάνω στα ερυθρά αιμοσφαίρια έχουμε ρέζους θετικό, σε περίπτωση απουσίας της έχουμε ρέζους αρνητικό.

Σίδηρος και Φεριττίνη : Ο σίδηρος είναι βασικό συστατικό για τη δημιουργία της αιμοσφαιρίνης και τη μεταφορά του οξυγόνου. Συνήθως, οι γυναίκες με τη μηνιαία απώλεια αίματος λόγω περιόδου έχουν έλλειψη σιδήρου. Στη εγκυμοσύνη δίνονται συμπληρώματα σιδήρου, λόγω αυξημένης ανάγκης της μητέρας και του εμβρύου.

Ηλεκτροφόριση Αιμοσφαιρίνης : Ηλεκτροφόριση αιμοσφαιρίνης δείχνει αν είστε φορέας του στίγματος της μεσογειακής αναιμίας ή άλλης αναιμίας. Σε περίπτωση που η εξέταση είναι θετική πρέπει να γίνει έλεγχος του πατέρα για να διαπιστωθεί αν είναι και αυτός φορέας.

Αν έχουμε δύο θετικά αποτελέσματα πρέπει να ελέγξουμε το έμβρυο για νόσο μεσογειακής ή άλλης αναιμίας.

Τοξόπλασμα : Γίνεται έλεγχος για τοξόπλασμα. Το τοξόπλασμα είναι ένα παράσιτο που ζει στις ακαθαρσίες της γάτας και οτιδήποτε μολύνεται από αυτές. Σε περίπτωση μόλυνσης, εκτός εγκυμοσύνης, η γυναίκα δημιουργεί αντισώματα κατά του μικροβίου που συνήθως την προστατεύουν για την υπόλοιπη ζωή της. Αν όμως προσβληθεί στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, που δεν υπάρχουν τα αντισώματα, τότε το μικρόβιο προσβάλλει το έμβρυο δημιουργώντας αποβολές ή βαριά προβλήματα στο έμβρυο.

Ερυθρά : Με τη συγκεκριμένη εξέταση διαπιστώνεται αν η έγκυος έχει αντισώματα κατά της ερυθράς. Αν δεν έχει ανοσία τότε πρέπει να αποφεύγει την επαφή με άτομα που έχουν ερυθρά. Αν κολλήσει στο πρώτο τρίμηνο, τότε το έμβρυο κινδυνεύει να προσβληθεί από τύφλωση, κώφωση και καρδιακά προβλήματα. Σε περίπτωση μόλυνσης στο πρώτο τρίμηνο, συνήθως γίνεται διακοπή της κύησης.

Μεγαλοκυταροϊός (CMV) : Είναι ίωση που δεν πρέπει να προσβάλλει την έγκυο το πρώτο και δεύτερο τρίμηνο, γιατί δημιουργεί προβλήματα στο έμβρυο.

Ηπατίτιδες : Σε περίπτωση που η έγκυος πάσχει από ηπατίτιδα πρέπει να ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα σε οποιαδήποτε επέμβαση στην εγκυμοσύνη για να μην μεταφερθεί ο ιός στο έμβρυο. Πιο σημαντική είναι η περίοδος του τοκετού και της λοχίας ώστε να μην έχουμε μόλυνση του εμβρύου από τον ιο. Στο έμβρυο μετά τον τοκετό γίνεται ανοσοπροφύλαξη και εμβόλιο.

Σύφιλη : Η σύφιλη σήμερα είναι σπάνιο νόσημα. Σε περίπτωση που μια γυναίκα έχει προσβληθεί από αυτό το μικρόβιο πρέπει να γίνει θεραπεία πριν την εγκυμοσύνη. Κατά την εγκυμοσύνη μεταφέρει το μικρόβιο στο έμβρυο στο οποίο δημιουργούνται βαριές βλάβες.

Καρδιολογική εξέταση : Η καρδιά είναι όργανο που στην εγκυμοσύνη υπερλειτουργεί, έτσι μια καρδιολογική εξέταση και ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα θεωρούνται απαραίτητα για να αποκλείσουμε τυχόν προβλήματα που μπορούν να προέλθουν από την καρδιά της εγκύου.

Τοκετός

Ο τοκετός ξεκινά διαφορετικά σε κάθε γυναίκα. Το μόνο αληθινό όμως σημάδι της έναρξης του τοκετού είναι οι συχνές και περιοδικές συσπάσεις. Η διάρκεια του τοκετού διαφέρει και αυτή από γυναίκα σε γυναίκα. Η μέση διάρκεια του πρώτου τοκετού είναι 12 έως 14 ώρες, ενώ στους επόμενους διαρκεί λιγότερο.

Πότε να καλέσετε τον γιατρό;

Όταν πλησιάζει η σημαντική στιγμή του τοκετού η ανησυχία των περισσότερων γυναικών είναι μεγάλη και γι αυτό έχουν την ανάγκη να καθησυχάζονται συχνά από τον γιατρό τους για το αν άρχισε ο τοκετός ή όχι. Θα πρέπει να καλέσετε τον γιατρό σας σε περίπτωση που:

• Οι συσπάσεις είναι κάθε 10 λεπτά.
• Έχετε ρήξη υμένων (σπάνε τα νερά) ειδικά αν αυτά δεν είναι διαυγή.
• Έχετε κολπική αιμόρροια.
• Έχετε έντονους πόνους και δυσκολεύεστε να περπατήσετε κατά τη διάρκεια των συσπάσεων.
• Ανησυχείτε για την υγεία σας ή για την υγεία του μωρού σας.

Αν έχετε οποιοδήποτε σύμπτωμα που σας ανησυχεί, μη διστάσετε να ενημερώσετε τον γιατρό σας οποιαδήποτε ώρα της ημέρας ή της νύχτας.

Ο τοκετός χωρίζεται σε 3 στάδια:

1ο στάδιο

Διαστολή. Αυτό το στάδιο αρχίζει όταν η έγκυος γυναίκα αρχίσει να έχει κανονικές συστολές, οι οποίες βοηθούν ώστε να γίνει διαστολή του τραχήλου. Συνήθως αυτό το στάδιο χωρίζεται σε δύο φάσεις. Η 1η φάση, “λανθάνουσα”, διαρκεί από την έναρξη της διαστολής του τραχήλου έως τα 4cm διαστολής.

Από τα 4cm και μετά αρχίζει η “ενεργή” φάση της διαστολής, με την οποία οι συσπάσεις διαστέλλουν τον τράχηλο έως τα 10cm. Το πρώτο στάδιο του τοκετού μπορεί να επέλθει σε μια γυναίκα σταδιακά έχοντας για αρκετές ώρες ασυντόνιστες συστολές. Σε άλλες γυναίκες, η έναρξη του τοκετού μπορεί να είναι σαφής και οι συστολές να αρχίσουν με σταθερή διάρκεια και περίοδο από την αρχή. Η διάρκεια του πρώτου σταδίου ενός φυσιολογικού τοκετού κατά μέσο όρο είναι 10 ώρες.

2ο στάδιο

Εξώθηση. Αυτό το στάδιο αρχίζει όταν ο τράχηλος είναι πλήρως διεσταλμένος (10cm) και τελειώνει με τη γέννηση του μωρού. Η μέση διάρκεια αυτού του σταδίου είναι 1 έως 2 ώρες, αλλά αυτό διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα και από τοκετό σε τοκετό.

3ο στάδιο

Υστεροτοκία. Αυτό το στάδιο αρχίζει αμέσως μετά τη γέννηση του μωρού και διαρκεί έως ότου εξέλθει ο πλακούντας και οι υμένες που βρίσκονται μέσα στη μήτρα. Αυτό διαρκεί από 10 λεπτά έως 1 ώρα.